บทความ

นาฬิกาชีวิต (Circadian Rhythm) คืออะไร?

คู่มือปรับสมดุลร่างกายและสุขภาพ

นาฬิกาชีวิต คืออะไร

“นาฬิกาชีวิต” (Biological Clock H50 Circadian Rhythm) คือระบบการทำงางามธรรรมชาติของร่างกาย ที่คอยบอกเวลาให้เซลล์ อวัยวะ และระบบต่าง ๆ ทำงานอย่างสอดคล้องกันในรอบ 24 ชั่วโมง โดยมีปัจจัยสำคัญคือ แสงแดด การนอนหลับอาหาร และกิจวัตรประจำวัน

หากเราปรับพฤติกรรมให้ตอดคลื่องกับนาฬิกาชีวิต ร่างกายจะเกิดสมดุล ฮอร์โมนทำงานปกติ ระบบภูมิคุ้มกัมกัมกันแข็งแรง เเละ ช่วยฟื้นฟูสุขภาพทั้งกายและใจ

หลักการทำงานของนาฬิกาชีวิต

  • กลางวัน (Morning–Afternoon) ร่างกายตื่นตัว ฮอร์โมนคอร์ติซอลสูง เหมาะกับการทำงานที่ใช้พลัง สมาธิ และ
    การออกกำลังกาย
  • กลางคืน (Evening–Night) ร่างกายผลิตฮอร์โมนเมลาโทนิน เพื่อเตรียมเข้าสู่การพักผ่อนและซ่อมแซมเซลล์

การทำงานแบบนี้ทำให้เรามึวงจรชีวิตที่สมดุล หากฝืน เช่น นอนดึก กินผิดเวลา หรือต้องทำงานกะตึก นาฬิกาชีวิตจะเสียสมดุล ส่งผลต่อสุขภาพระยะยาว

ตารางนาฬิกาชีวิตของร่างกาย

05.00-07.00 น.

ลำไส้ใหญ่ทำงาน ขับขอมชื่อออออกจากร่างกาย เหมาะแก่การขับถ่ายและตื่นนั้นนั้น

07.00-09.00 น.

กระเพาะอาหารแข็งแรงที่สุด ควรรับประทานอาหารเช้าที่มีคุณค่า

09.00-11.00 น.

ม้ามและตับอ่อนทำงานดี เหมาะกับการใช้สมาธิและพลังงาน

11.00-13.00 น.

หัวใจสูบฉีดเลือดมากขึ้น ควรพักผ่อนเบา ๆ หลังอาหารกลางวัน

13.00-15.00 น.

ลำไส้เล็กดูดซึมสารอาหาร ทำงานได้ดีที่สุด

15.00-17.00 น.

กระเพาะปัสสาวะและไดทำงานดี เหมาะกับการออกกำลังกายหรือทำกิจกรรมกลางแจ้ง

17.00-19.00 น.

ไตเก็บพลังงาน ร่างกายสดขึ้นอีกครั้ง เหมาะสำหรับการออกกำลังกายเบา ๆ หรือเดินเล่น

19.00-21.00 น.

ระบบหมุนเวียนเลือดทำงานเด่นชัด ควรผ่อนคลาย ไม่ควรใช้สมองหนักเกินไป

21.00-23.00 น.

ระบบต่อมไร้ท่อเริ่มซ่อมแซมเซลล์ ควรเตรียมตัวนอน

23.00-01.00 น.

ถุงน้ำดีและตับเริ่มทำงาน ฟื้นฟูร่างกาย ควรอยู่ในภาวะพักผ่อน

01.00-03.00 น.

ตับขับสารพิมออกจากเลือด การนอนหลับลึกในช่วงนี้สำคัญมาก

03.00-05.00 น.

ปอดทำงานเต็มที่ ช่วยฟื้นฟูพลัง เหมาะกับการหายใจลึก ๆ หรือทำสมาธิ

ประโยชน์ของการใช้ชีวิตตามนาฬิกาชีวิต

1. ช่วยให้นอนหลับสนิทขึ้น เพราะเมลาโทนินหลั่งตรงเวลา

2. ระบบย่อยอาหารสมดุล ลดโอกาสโรคกระเพาะและลำไส้

3. ภูมิคุ้มกันแข็งแรง ลดความเสี่ยงโรคเรื้อรัง เช่น เบาหวาน ความต้น

4. สมาธิและอารมณ์ดีขึ้น เพราะสมองได้รับการพักผ่อนเพียงพอ

5. ฟื้นฟูสุขภาพระยะยาว เหมาะกับผู้ที่ต้องการป้องกันโรคและจะลอวัย

วิธีปรับชีวิตให้เข้ากับนาฬิกาชีวิต

  • นอนและตื่นให้ตรงเวลา
  • รับประทานอาหารตรงมื้อ
  • ออกกำลังกายในช่วงที่ร่างกายมีพลัง
  • รับแสงแดดยามเช้าเพื่อกระตุ้นนาฬิกาชีวิต
  • ผ่อนคลายและทำสมาธิก่อนนอน

นาฬิกาชีวิต (Circadian Rhythm) เป็นระบบธรรมชาติที่ควบคุมสุขภาพของเรา หากเรือนรู้และปรับทฤติกรรมให้สอดดดดดล้องร่างกายจะสมดุล แข็งแรง และมีพลังชีวิตมากขึ้น

การใช้ชีวิตตามนาฬิกาชีวิต คือกุญแจสำคัญในการดูแลสุขภาพแบบองค์รวม (Holistic Heahb) และช่วยฟื้นฟูทั้งกายและใจอย่างแท้จริง